آنژیوگرافی یک روش تشخیصی قطعی است برای مشخص کردن وجود و شدت تنگی عروق کرونر ( شریان هایی که خون رسانی قلب را بر عهده دارند و انسداد آن ها باعث بروز سکته ی قلبی می شود)
چه کسانی باید تحت آنژیوگرافی قرار گیرند؟
هنگامی که پس از معاینات بالینی، نوار قلب و روش های پیشرفته تری نظیر تست ورزش، اسکن هسته ای قلب، استرس اکو، یا سی تی آنژیو، احتمال قابل توجهی برای تنگی عروق کرونر داده شود، از آنژیوگرافی به عنوان روش قطعی تشخیص بیماری عروق کرونراستفاده می شود. لازم به ذکر است که طی همه ی این مراحل جهت تثبیت احتمال بالای بیماری لازم نیست. گاهی یک شرح حال ساده، نمایانگر یک احتمال بسیار بالا برای وجود این بیماری است: کافی است مرد میانسالی به پزشک اظهار کند که اخیرآ در بالا رفتن از طبقات منزلش، دچار فشردگی یا سوزش در پشت جناق سینه اش می شود. این فرد به احتمال بیش از 95% دچار تنگی شدید عروق کرونر است و هرچه سریع تر باید تحت آنژیوگرافی قرار گیرد.
آنژیوگرافی چگونه انجام می شود؟
آنژیوگرافی به شکل سنتی از طریق شریان کشاله ی ران انجام می گیرد که در آن یک لوله -ی باریک (کاتتر) وارد شریان ران و از آنجا به مدخل شریان های کرونر هدایت می شود. سپس با تزریق ماده ی حاجب رادیولوژی در این شرایین، نقاط تنگ شریان شناسایی می شود. معمولآ تنگی های بیش از 50 تا 75 درصد باید تحت درمان قرار گیرند که امروزه بیشتر توسط بالون و استنت (فنر) در همان زمان انجام می پذیرد. می دانیم که درگذشته ی نه چندان دوری در همه ی این موارد، بیماران به سوی جراحی قلب باز هدایت می شدند.
آنژیوگرافی از راه دست جیست و چه مزیتی دارد؟
روش جدیدتری برای بررسی بیمار است . این روش، نخست در کشورهای اروپایی به بار نشست و در دهه ی اخیر به گونه ی انفجارآمیزی در همه ی مناطق دنیا گسترش یافت. مزیت این روش آن است که عوارض موضعی آنژیوگرافی را تا نزدیک به صفر کاهش می دهد، و با آسایش آشکارا بیشتر بیمار همراه است، چرا که بیمار می تواند بلافاصله پس از انجام آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی ازتخت پایین بیاید و راه برود بدون آن که نیازی به بستری مطلق چند ساعته ی بعد از آنژیو داشته باشد. ترخیص بیمار نیز اغلب پس از چهار ساعت امکان پذیر است. واین یعنی آن که مهلک ترین بیماری تاریخ بشر اینک به طور سرپایی با کمترین عوارض، قابل درمان است. البته در صورت شهرستانی بودن بیمار و یا داشتن عوارض امکان دارد در این روش بیمار یک روز در بیمارستان بماند
آنژیوپلاستی چیست؟
آنژیوپلاستی عروق کرونر، که تحت عنوان مداخله زیر پوستی عروق کرونر نیز شناخته میشود، یک روش درمانی است که برای باز کردن سرخرگ‌های مسدود شده قلب استفاده میشود. در این روش، یک بالن کوچک را به صورت موقتی در محلی که رگ شما دچار گرفتگی شده است، قرار داده و آن را باد می‌کنند تا به باز شدن سرخرگ کمک کند. آنژیوپلاستی غالباً همراه با قرار دادن دائمی یک لوله سیمی توری به نام استنت در داخل سرخرگ است تا به صورت حائل، سرخرگ را باز نگه دارد و از تنگ شدن و انسداد مجدد آن جلوگیری کنند. بعضی از استنت‌ها با داروهای خاصی پوشش داده شدند تا بهتر بتوانند سرخرگ را باز نگه دارند (استنتهای آغشته به دارو)، اما نوع دیگر استنت‌ها بدون پوشش هستند (استنتهای فلزی لخت). آنژیوپلاستی می‌تواند در بهبود علائم گرفتگی سرخر‌گ‌ها، از جمله درد قفسه سینه و تنگی نفس مؤثر باشد. همچنین از روش آنژیوپلاستی می‌توان در زمان وقوع حمله‌های قلبی برای باز کردن سریع سرخرگ مسدود شده و کاهش میزان آسیب وارد بر قلب، استفاده کرد.
آنژیوپلاستی توسط فوق تخصص قلب و عروق و تیمی از تکنسین ها و پرستاران ویژه قلب و عروق در اتاقی به نام بخش آنژیوگرافی و کاتتریسم قلب انجام می گیرد. عمل جایگذاری استنت برخلاف عمل جراحی بای‌پس سرخرگ کرونر، یک روش با حداقل تهاجم به شمار می‌رود، زیرا به هیچ بریدگی و جراحتی نیاز ندارد. این عمل غالباً با بی حسی موضعی یا بیهوشی خفیف انجام می‌شوند و معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد، اما اگر برای جایگذاری چند استنت انجام گیرد، ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد. بیمارانی که عمل جایگذاری استنت را انجام می‌دهند، در مقایسه با بیمارانی که جراحی بای‌پس سرخرگ کرونر انجام می‌دهند، درد و ناراحتی بسیار کمتر و زمان بهبود بسیار کوتاه‌تری دارند.
انجام عمل‌هاي مداخله‌ای زیر پوستی و آنژیوپلاستی سرخرگ‌های کرونر، نیاز به تخصص و تجربه بالایی دارد. تجربه بالای پزشک، موجب دستیابی به نتایج بهتر میشود.
آنژیوپلاستی برای چه کسانی مؤثر است؟
آنژیوپلاستی، برای همه افراد روش مناسبی نیست. اگر سرخرگ اصلی که خون را به سمت چپ قلب شما می‌آورد دچار گرفتگی شده باشد، اگر ماهیچه قلب شما ضعیف باشد و یا اگر چندین رگ خونی معیوب داشته باشید، آنگاه عمل جراحی بای‌پس سرخرگ‌های کرونر می‌تواند گزینه‌ای بهتر از آنژیوپلاستی باشد. در عمل جراحی بای‌پس سرخرگ کرونر، با استفاده از یک رگ خونی که از قسمت دیگری از بدن شما برداشته میشود، یک رگ به صورت کنار گذر (بای‌پس) در محل که گرفتگی سرخرگ شما، قرار داده میشود. اگر شما مبتلا به دیابت باشید یا گرفتگی‌های متعددی در سرخرگ‌های شما باشد، ممکن است پزشک شما جراحی بای‌پس سرخرگ کرونری را توصیه کند. تصمیم‌گیری در مورد انجام آنژیوپلاستی یا جراحی بای‌پس، به شدت بیماری قلبی شما و شرایط کلی پزشکی بستگی دارد.
خطرات آنژیوپلاستی
هر چند آنژیوپلاستی نسبت به جراحی بای‌پس، یک روش با تهاجم کمتر برای باز کردن سرخرگ‌های مسدود شده به شمار می‌رود، اما این روش هم خطراتی به همراه دارد. رایج‌ترین و مهم‌ترین خطرات آنژیوپلاستی عبارت است از:
تنگ شدن مجدد سرخرگ (انقباض مجدد). در صورتی که این عمل فقط شامل آنژیوپلاستی و بدون جایگذاری استنت باشد، در حدود ۳۰ درصد از موارد، تنگ شدن مجدد سرخرگ اتفاق می‌افتد. استنت‌ها برای کاهش خطر گرفتگی مجدد سرخرگ طراحی شده‌اند. استنتهای فلزی لخت، احتمال گرفتگی مجدد را تا ۲۰ درصد و استنتهای آغشته به دارو این احتمال را به کمتر از 5 درصد کاهش می‌دهند. امروزه اکثر اعمال آنژیوپلاستی با استنتهای دارویی نسل سوم و با میزان تنگی مجدد زیر 3% صورت میگیرد
لخته شدن خون. حتی بعد از انجام این عمل هم، احتمال تشکیل لخته‌های خونی در داخل استنت‌ها وجود دارد. این لخته‌ها می‌تواند مجدداً سرخرگ را مسدود کند و باعث وقوع حمله قلبی شود. بنابراین مصرف آسپیرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، پراسوگرل (افیینت) یا سایر داروهایی که به کاهش خطر تشکیل لخته‌های خونی کمک می‌کنند، بر طبق نسخه پزشک، اهمیت بسیار زیادی در کاهش احتمال تشکیل لخته در داخل استنت شما دارد.
خونریزی. ممکن است شما در محل ران پا یا بازو که سوند در آنجا جایگذاری شده است، دچار خونریزی شوید.
سایر خطرات نادری که ممکن است آنژیوپلاستی به دنبال داشته باشد عبارت است از:
- مرگ
- خونریزی و هماتوم محل عمل
- نیلز به عمل اورژانس قلب
- حمله قلبی
- آسیب دیدگی سرخرگ کرونر
- مشکلات کلیه
- سکته مغزی
- ضربان نامنظم قلب
- عمل آژیوپلاستی توسط چه کسی انجام میشود؟
عمل سوند زدن قلب و عمل‌های مداخله‌ای، به وسیله یک پزشک متخصص عروق قلب که به طور اختصاصی در این زمینه آموزش دیده است و تیمی متشکل از پزشکان قلب و عروق، پرستاران و تکنسین‌های ماهر، انجام میگیرد.
عمل آنژیوپلاستی چگونه انجام میشود؟
چون عمل آنژیوپلاستی به صورت باز انجام نمی‌شود، هیچ جراحت و بریدگی بر روی بدن شما ایجاد نمی‌شود. فقط یک شکاف بسیار کوچک بر روی پوست ران پا، بازو یا قفسه سینه ایجاد میشود تا از طریق آن، یک لوله کوچک و باریک (سوند) را وارد یک رگ خونی کرده و عمل مورد نظر انجام شود. کل عمل آنژیوپلاستی ممکن است ۳۰ دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد، که این زمان به پیچیدگی عمل، تعداد گرفتگی‌ها و دیگر مشکلات احتمالی که در حین عمل ممکن است به وجود آید، بستگی دارد.
قبل از انجام عمل، ابتدا پوست ناحیه مورد نظر با یک محلول ضد عفونی کننده تیمار میشود و یک ورقه مخصوص بر روی بدن شما قرار میگیرد. یک بی حسی موضعی هم برای بی حس کردن محلی که سوند در آن وارد میشود، تزریق میشود. صفحه‌های الکترودی کوچکی هم بر روی قفسه سینه شما قرار میگیرد که از طریق آن‌ها وضعیت قلب در طول مدت زمان عمل، رصد میشود. برای این عمل به بیهوشی عمومی نیازی نیست. در واقع شما در طول مدت زمان عمل، آسوده و آرام، اما بیدار خواهيد بود. مایعات و داروهای آرام بخش و رقیق کننده خون (ضد انعقاد) از طریق یک سوند آی وی به بدن شما تزریق میشود. سپس عمل اصلی به ترتیب زیر انجام میشود:
پس از بی حس کردن محل بریدگی، با استفاده از یک سوزن ریز، یک سرخرگ در بازو یا ران پای شما انتخاب میشود و بریدگی کوچکی روی پوست در محل آن سرخرگ ایجاد میشود.
پزشک شما یک سیم هدایت شونده را که یک سوند مخصوص نیز به آن متصل است، به درون سرخرگ وارد می‌کند و با پیچاندن آرام، آن را از محل زخم تا محل گرفتگی رگ در قلب شما پیش می‌برد.
ممکن است در ناحیه‌‌ای که سوند وارد میشود، شما احساس فشار کنید، اما معمولاً درد شدیدی به همراه ندارد. اگر دردی احساس کردید به پزشک خود بگویید. همچنین شما موقعیت سوند در داخل بدن خود را احساس نمی‌کنید.
مقدار کمی رنگ از طریق سوند به داخل رگ تزریق میشود. این رنگ به پزشک شما کمک می‌کند تا بتواند گرفتگی رگ را روی عکس‌های اشعه ایکس، که آنژیوگرام نامیده میشود، مشاهده کنید.
بالن کوچکی که در انتهای سوند قرار دارد، باد میشود تا سرخرگ مسدود شده را باز کند. وقتی که سرخرگ باز شد، باد بالن هم تخلیه شده و بالن برداشته میشود. پزشک ممکن است قبل از برداشتن بالن، چند بار به طور متوالی باد آن را پر و خالی کند و هر بار سرخرگ را کمی بیشتر از بار قبل باز کند.
عمل آنژیوپلاستی چقدر زمان می‌برد؟
خود عمل سوند زدن قلب معمولاً حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد، اما با احتساب زمان مورد نیاز برای مراقبت‌ها و ریکاوری بعد از عمل، معمولاً به چند ساعت زمان (۵ تا ۹ ساعت یا بیشتر) نیاز است. لطفاً به گونه‌ای برنامه ریزی کنید که بتوانید تمام روز را در بیمارستان بمانید.
عمل‌های مداخله‌ای معمولاً حدود ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه زمان می‌برد، اما با احتساب مراقبت‌ها و زمان ریکاوری، باید چند ساعت به آن اضافه کرد. اگر قبلاً عمل پیوند بای‌پس سرخرگ کرونر (سی ای بی جی) انجام داده‌اید، این بار عمل مداخله‌ای شما به مدت زمان طولانی‌تری نیاز دارد. لطفاً به گونه‌ای برنامه ریزی کنید که بتوانید تمام روز را برای انجام عمل وقت بگذارید و یک شب هم در بیمارستان بمانید.
موارد مورد انتظار بعد از عمل مداخله‌ای زیر پوستی عروق کرونر
بعد از انجام عمل مداخله‌ای زیر پوستی عروق کرونر (پی سی آی)، شما به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل خواهید شد و به مدت چند ساعت یا یک شب تا صبح در آنجا خواهید ماند. در آنجا باید به مدت چند ساعت بخوابید و استراحت کامل داشته باشید تا رگ خونی باز شده در بازو یا ران پای شما به طور کامل جوش بخورد. در حین زمان ریکاوری، یکی از اعضای تیم مراقبت به طور مرتب فشار خون، ضربان قلب، سطح اکسیژن و دمای بدن شما را چک می‌کند.
اغلب افرادی که این عمل را انجام می‌دهند، روز بعد از عمل از بیمارستان مرخص می‌شوند. اگر پزشک شما تشخیص دهد که می‌توانید ترخیص شوید، اقدامات و راهنمایی‌هایی برای انجام دادن در منزل به شما ارائه می‌کند. همچنین داروهایی برای شما تجویز می‌کند که به جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون کمک می‌کند. توجه داشته باشید که همه داروهایی که پزشک برای شما تجویز می‌کند را به دقت و مرتب مصرف کنید.
ریکاوری و نقاهت
اغلب افراد ظرف یک هفته بعد از ترخیص از بیمارستان، بهبودی کامل خود را به دست آورده و به محل کار باز می‌گردند. البته پزشک شما به طور مرتب، روند بهبودی شما بعد از ترک بیمارستان را کنترل خواهد کرد.
تغییرات سبک زندگی
لازم است با پزشک خود در مورد عوامل مخاطره‌آمیز برای بیماری قلبی خود و تغییراتی که باید در سبک زندگی خود ایجاد کنید، مشورت نمایید. تغییراتی که ممکن است در سبک زندگی شما لازم باشد، عبارتند از تغییر رژیم غذایی، ترک سیگار، ورزش و تحرک بدنی، کاهش وزن یا نگه داشتن وزن در محدوده مناسب و کاهش استرس‌های روزانه. تصلب شرایین (تجمع مواد چرب در شریان‌ها) ، بیماری‌های عروق کرونری قلب که نهایتاً منجر به حمله قلبی میشود، از جمله موارد تاثیر سیگار بر قلب می باشد .
توانبخشی قلب
ممکن است پزشک برنامه توانبخشی قلب را نیز برای شما توصیه کند. توانبخشی قلب یک برنامه ویژه تحت نظر پزشک است که به بهبود و سلامتی افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
اقدامات مراقبتی پس از انجام آنژیوپلاستی
- سیگار نکشید.
- مقدار کلسترول خود را کاهش دهید.
- وزن خود را در حد وزن سلامتی حفظ کنید.
- بیماری‌های دیگر، مانند دیابت و فشار خون بالا را کنترل کنید.
- ورزش منظم انجام دهید.
- منبع: سایتهای اینترنتی و جزوات آماده سازی بیمار